Epilepsie kan gepaard gaan met kleine of grote aanvallen. Bij een absence of partieel eenvoudige aanvallen zijn de resultaten meestal minimaal of blijven deze soms zelfs onopgemerkt. In andere gevallen, zeker bij de gegeneraliseerde tonisch-clonische aanvallen, grijpt epilepsie enorm in, in het leven van mensen. Een veilige huiselijke omgeving houdt de gevolgen van zulke epileptische aanval beperkt en bied rust en ruimte om nadien ‘bij te komen’.
Wat is epilepsie?
We spreken van epilepsie bij een plotselinge ontlading of ontladingen van de hersenen, die leiden tot acute verschijnselen. Mensen met epilepsie kunnen zich plotseling vocaal manifesteren, door bijvoorbeeld zonder enige reden in lachen uit te barsten of kreten te slaken. Zij kunnen trekkende of slaande bewegingen vertonen. Maar hetgeen waar mensen epilepsie vooral mee associëren is de tonisch-clonische variant, waarbij de patiënt in de tonische fase eerst alle spieren in het lichaam aanspant, om in de clonische fase het kenmerkende schudden te vertonen. Tijdens deze meest uitgebreide aanval is de patiënt niet in staat te ademen, waardoor hij of zij blauw aanloopt in het gezicht.
Duurt een tonisch-clonische fase te lang, of volgen meerdere van zulke aanvallen elkaar op, kan dit zelfs leiden tot een levensbedreigende situatie. 112 bellen of – bij een bekende patiënt – medicatie toedienen is in dat geval noodzakelijk en levensreddend.
De volgende typen epilepsie onderscheiden we:
- Absence - Plots stoppen van activiteiten, starten, verminderd bewustzijn
- Partieel eenvoudig - Helder bewustzijn, trekkende bewegingen of tintelingen waartegen niets te doen is
- Partieel complex - Verminderd bewustzijn, dwalen, wrijven en friemelen
- Tonisch-clonisch - Grote aanval, spieren verstijven, tongbeet, daarna ‘schudden’, bewusteloosheid
- Myoclonisch - Schokken in beide armen of benen tegelijk
- Atone - Alle spieren verslappen ineens, waardoor de patiënt voorover kan slaan
- Petit mal / Grand mal - Zo werd vroeger een partiële danwel gegeneraliseerde aanval aangeduid. Deze begrippen worden niet langer gebruikt.
Wat moet u níet doen als u een epileptische aanval waarneemt?
De eerste keer dat je een epileptische aanval meemaakt, kan behoorlijk schrikken zijn. Zeker als vooraf niet bekend is dat iemand in uw omgeving epilepsie heeft. Uit het niets begint iemand te schreeuwen, rond te lopen of zelfs te slaan of valt hij of zij neer.
Zoals bij alle vormen van hulpverlening staat bij epilepsie de veiligheid van de omstanders/hulpverleners voorop. Probeer niet een volwassene op te vangen als u er naast staat. 80 kilo of meer zijdelings opvangen, is niet goed voor uw rug. En achter iemand aan het water inspringen, kan betekenen dat de hulpverlener het niet kan navertellen. U zult niet de eerste zijn…
Houd verder de epilepsiepatiënt nooit tegen in een aanval. De kracht van de aanval is ongekend en op die manier kunt u zelf gewond raken.
Overzicht van EHBO-maatregelen bij epilepsie
Dit kunt u wél ondernemen
- Blijf rustig – niemand is erbij gebaat dat er paniek ontstaat
- Stop niets in de mond van een patiënt, ook niet om een ‘tongbeet’ te voorkomen
- Voorkom zo mogelijk dat de patiënt onder een auto loopt of zich na een val verder bezeert. Maak de omgeving vrij van obstakels of dek obstakels zo nodig af.
- Blijf bij de patiënt tot deze weer helemaal is bijgekomen en aangeeft uw hulp niet langer nodig te hebben
- Bel 112 als de aanval langere tijd aanhoudt of er steeds weer nieuwe aanvallen zich voordoen
- U mag natuurlijk altijd 112 bellen als u zich er niet zeker van bent dat een patiënt uit zijn epileptische aanval komt
- Geef de patiënt de ruimte om bij te komen, leg nadien duidelijk uit wat er is gebeurd, zonder te overdrijven of juist te bagatelliseren
- Dien nooit op eigen initiatief medicatie toe als u de patiënt niet kent
Voorzorgsmaatregelen in huis bij epilepsie
Aangezien we veel tijd binnenshuis doorbrengen, kan het geen kwaad bij epilepsie uw woonomgeving op gevaren te onderzoeken en maatregelen te treffen. Aanvallen kunnen tot verwondingen leiden, bijvoorbeeld door vallen of branden aan het fornuis of de verwarming. Ook is het gevaar op verstikking of verslikking reëel, als een aanval plaatsvindt in bad, in bed of terwijl u drinkt.
Mogelijke aanpassingen om aan te denken:
- Afdekken van stopcontacten
- Beschermhoes voor het matras
- Brandalarm
- Brandblusser
- Doorademkussen
- Douche zonder rand (inloopdouche)
- Dwaaldetectie
- Elektrisch koken
- Gelijkvloers wonen of afgesloten trapgat
- Goed gevulde EHBO-doos
- Hekje rond kookgedeelte
- Keukenkraan met temperatuurbegrenzer
- Leuning aan beide kanten van de trap
- Naar buiten opendraaiende badkamerdeur
- Niet van binnenuit te vergrendelen buitendeur
- Persoonsalarm
- Radiatorbescherming
- Valdetectie
- Valhelm
- Voldoende loopruimte
- Zachte, gladde vloer
- Zitje in de douche
- Zuurstofcilinder
- Zuurstofsaturatiemeter verbonden aan een alarm
Deze en andere woningaanpassingen treft u aan in de checklist ’Wonen, Epilepsie en Risico’ van Sein.
Seizurehond
Een Seizurehond helpt mensen met epilepsie. Deze hulphonden staan patiënten bij in geval van een aanval en kunnen deze aanval zelfs voorspellen! De hond helpt de cliënt dan bijvoorbeeld om in een stabiele zijligging te gaan liggen, een alarmknop te activeren, medicijnen of hulp te halen of de deur te openen voor de geroepen hulp.
