Warmtepompen zijn volop in het nieuws. Het is de meest gebruikte oplossing in nieuwbouwwoningen, maar ook in de bestaande bouw wordt deze gasloze oplossing steeds vaker toegepast. Maar dan is er ineens die waterstofketel. Moeten we nu overstappen op een warmtepomp of wachten op de komst van de waterstofketel?
Warmtepomp niet altijd geschikt voor bestaande bouw
De warmtepomp is de meest toegepaste oplossing om nieuw gebouwde woningen te verwarmen. Nieuwbouwwoningen mogen namelijk niet meer worden aangesloten op het aardgasnet. Een elektrische warmtepomp is dan het meest logische alternatief.
Voor bestaande bouw ligt dit anders. De meeste Nederlandse woningen zijn niet per sé geschikt voor deze gasloze oplossing vanwege meerdere feiten. Een warmtepomp werkt namelijk met een lage temperatuur, in tegenstelling tot een cv-ketel. Wil je een warmtepomp in een bestaande woning installeren? Dan moet er in eerste instantie gekeken worden naar het afgiftesysteem.
Lagetemperatuurverwarming
Gewone radiatoren zijn meestal niet geschikt voor lagetemperatuurverwarming. En als de woning ook nog slecht geïsoleerd is, krijg je de woning met lagetemperatuurverwarming onvoldoende warm. Ten slotte moeten ook de leidingdoorsneden naar de afgiftesystemen op het juiste volume worden berekend. Kortom: een warmtepomp in een bestaande woning is niet altijd vanzelfsprekend.
Waterstofketel hét goedkope alternatief?
Een ander heikel punt is dat warmtepompen prijzig zijn. Duurder dan een gewone cv- of hr-ketel. Gelukkig bestaan er subsidies op de aanschaf. Toch is de warmtepomp voor veel mensen nog steeds een financieel struikelblok. En ook de komst van de hr-ketel op waterstofgas zorgt ervoor dat mensen hun hand liever nog even op de knip houden. Een ketel op waterstofgas: dan mag de ketel in huis gewoon blijven hangen. Veel goedkoper. De moeite waard om erop te wachten?
Het lijkt zo simpel. Maar...
De hr-ketel op waterstofgas. Is het dé oplossing voor bestaande woningen? Het waterstofgas wordt gewoon vervoerd via de bestaande gasleidingen. Die zijn eenvoudig om te bouwen voor de transport van waterstof. Klinkt perfect.
Toch is het minder simpel dan gedacht. Een gewone hr-ketel werkt niet op waterstofgas. De ketel moet worden aangepast of er moet een nieuwe hr-ketel komen die wél gebouwd is voor de verbranding van waterstofgas, zoals de waterstofketel van Remeha.
Ai, dat is een minpuntje. Maar... een hr-ketel is alsnog goedkoper dan een volledige warmtepompinstallatie, niet waar?
Ook hier maken veel mensen een denkfout. Ja, zo'n waterstofgasketel is ongetwijfeld goedkoper te fabriceren dan een warmtepomp. Maar waterstofgas is wel anders dan aardgas. Waterstofgas heeft een veel lagere energiedichtheid dan aardgas. Dat betekent dat er wel drie keer méér waterstofgas door de ketel moet om dezelfde warmte te creëren.
Lees ook: Wat is waterstof en wat kunnen we ermee?
De meeste waterstof is nog niet duurzaam
Daarnaast is waterstofgas nog helemaal niet zo duurzaam als we zouden willen. De meeste waterstof is namelijk helemaal nog niet 'groen'. Groene waterstof is waterstof die is gemaakt met duurzame energie (dus opgewekt uit zonne- of windenergie). Groene waterstof wordt geproduceerd door middel van elektrolyse. Dan wordt waterstof doormiddel van elektriciteit uit water gehaald. Hier komt geen CO2-uitstoot aan te pas. Maar wanneer de elektriciteit die voor de elektrolyse wordt gebruikt is opgewekt uit kolen, olie of aardgas, is het proces alles behalve duurzaam. Er komt immers nog steeds CO2 vrij. En dat is nou juist níét de bedoeling.
Lees ook: Waterstof als alternatief voor aardgas?
Waterstof kan nog lang niet concurreren met andere brandstoffen
Daarnaast gaat het vermoedelijk nog járen duren voordat er genoeg waterstof is om alle bestaande woningen te verwarmen. Onderzoekers denken dat groene waterstof pas rond 2035 kan concurreren met waterstof dat is gemaakt uit fossiele brandstoffen. En zodra dat zover is, is de kans groot dat de industrie éérst gebruik maakt van de groene waterstof. Zij zijn immers het meest vervuilend. De kans dat er binnen een paar jaar waterstofgas in onze ketels brandt is vooralsnog erg klein.
Transport waterstof (nog) niet efficiënt
Als laatste is de transport van waterstofgas nog niet efficiënt. Zo moet waterstofgas namelijk gecomprimeerd worden voor de transport door het aardgasnetwerk. Dit kost veel energie. En als je het vanuit de hele keten bekijkt, van productie tot aan de verbranding in de hr-ketel, gaat de helft van de energie verloren.
Warmtepomp creëert extra energie in tegenstelling tot waterstofketel
Een warmtepomp kan in tegenstelling tot waterstofketels met een beetje elektriciteit (en onder de juiste omstandigheden) zo'n vier keer méér energie aan warmte produceren. Er gaat juist géén energie verloren, maar je creëert juist extra. Een warmtepomp is daarom vooralsnog de meest energie-efficiënte oplossing om woningen te verwarmen. Efficiënter dan de waterstofketel nu.
Hybride warmtepomp goede tussenoplossing
Oké, stel dát we allemaal overstappen op een warmtepomp. Is er dan wel capaciteit op het elektriciteitsnet? Nu misschien nog niet. Maar we kúnnen ook niet allemaal massaal overstappen op een all electric warmtepomp. De hybride warmtepomp is een goede tussenoplossing. Deze zorgt voor bijna het hele jaar warmte. En als het écht koud wordt, springt de cv-ketel bij.
Smart grid
En verder wordt er hard gewerkt aan het smart grid (slimme regelapparatuur) in Nederland. Daarmee wordt de energiehuishouding tussen zonnepanelen, warmtepomp, energieopslag en elektrische auto's perfect op elkaar afgestemd. En voorkom je overbelasting van het netwerk.
De béste oplossing? Die is er niet
Conclusie? Er is geen beste oplossing, omdat er teveel variabelen zijn. Een warmtepomp is alleen energie-efficiënt als het huis er voldoende op aangepast is. En waterstofgas lijkt misschien goedkoper, maar er is nog onvoldoende capaciteit om groene waterstof in grote hoeveelheden te produceren én het transport is nog inefficiënt.
Uiteindelijk gaat het om de gehele keten. Van productie tot transport en verbruik. Ook moeten vraag en aanbod op elkaar worden afgestemd, zodat niet straks het elektriciteitsnet of het gasnetwerk plat ligt. Zoals we vroeger landelijk een gasnetwerk uitrolden, is het nu veel complexer en per woning verschillend. De beste oplossing is voor iedereen anders. Wat voor jouw huis perfect is, kan voor de buurman totaal niet werken.
Bronnen: Vakblad warmtepompen, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, InfoNu.nl, Technische Unie, Remeha
